Duurzaamheid broodbakmachine

Broodbakmachines zijn prachtige apparaten maar hebben helaas niet het eeuwige leven. Onze ervaring is dat, in zijn algemeenheid, ze een relatief korte levensduur hebben. In dit artikel gaan we in op onze ervaringen gebaseerd op meer dan vijftien jaar dagelijks een broodbakmachine te gebruiken.

Prachtmachines

We willen vooropstellen dat we broodbakmachines prachtige stukjes techniek vinden. Met plezier hebben we broodbakmachines, en nog steeds, dag in dag uit gebruikt. Helaas vinden wij de duurzaamheid van de doorsnee broodbakmachine niet zo hoog als we hoopten. Gezien de vrij lage prijs van deze apparaten waren onze verwachtingen wellicht te hoog.

De tel kwijt

In de meer dan twintig jaar dat we broodbakmachines gebruiken zijn we de tel kwijt geraakt hoeveel machines we hebben mogen verwelkomen. Daar zaten dure, mooi geprijsde en goedkope machines bij. Een ding hebben ze gemeen, ze zijn allemaal kapot gegaan. Sommige na zes maanden, soms hielden ze het een heel stuk langer uit.

Achilleshiel

We hebben vier type defecten meegemaakt. Een keer viel het verwarmingselement uit, een keer werkte de motor niet meer, een keer viel de aardlekschakelaar uit zodra de machine de bakfase startte, maar alle andere keren zat het probleem in het kneed/bakblik. Het bakblik blijkt de achilleshiel. Het maakt niet uit welk merk je koopt, van de goedkope van de Lidl tot en met de duurste Panasonic, hooguit duurt het bij de Panasonic het een stuk langer voor het probleem zich voordoet, daar zie je dat als je wat meer betaalt een betere kwaliteit krijgt.

Het probleem met het bakblik is dat as waar de kneedhaak aan vast zit steeds stroever gaat draaien en soms compleet vast zit. Zo'n bakblik wordt onder garantie omgeruild, maar soms kregen we te horen dat dit maar één keer vervangen wordt in de garantieperiode. Men weet dus dat dit het zwakste onderdeel is.

Deze bakblikken zijn meestal als reserve onderdeel te koop maar de prijs inclusief verzenden is zodanig dat je twee keer moet nadenken wil je het vervangen. Soms is een nieuwe machine kopen financieel een aantrekkelijke optie, maar ecologisch gezien een ramp op minischaal.

Het probleem zit in een vastzittend lager dat zich onder het bakblik bevindt, maar de oorzaak is de afdichtring rond de as van de kneedhaak. Dit is een fundamenteel probleem en alle machines die wij hebben gehad hebben hier vroeg of laat last van gehad, ook degene die uitvielen met een niet meer functionerend verwarmingselement of motor vertoonde al de eerst symptomen van dit vastzitten.

De kneedhaak zit, logisch natuurlijk, onderin het bakblik. Die kneedhaak moet aangedreven worden door een motor. Die aandrijving gebeurt, ook logisch, van onder het bakblik. De kneedhaak zit vast aan een as en die as steekt door het bakblik en zit aan het bakblik met een glijlager. De as van de kneedhaak moet dus door de onderkant van het bakblik, dus moet er in het bakblik een gat zitten.

Een bakblik waarin regelmatig vocht zit én een gat onderin zit, dat is technisch gezien geen gelukkige combinatie. Het vocht dat zich in het bakblik bevindt zal altijd, via capillaire werking, naar onderen gaan en in het glijlager komen. Dat willen we natuurlijk niet, het vocht moet in het bakblik blijven.

Dit probleem hebben de fabrikanten proberen te minimaliseren door rond het asje een silicone afdichtring aan te brengen, die het vocht in het bakblik probeert te houden maar anderzijds wel genoeg ruimte geeft aan het asje om te kunnen draaien.

Die oplossing werkt inderdaad, maar is niet duurzaam, zo is onze ervaring. Het vocht kruipt toch naar beneden en zorgt dat het asje in het glijlager steeds zwaarder ronddraait. Tijdens het kneden hoor je (na langdurig gebruik) de broodbakmachine kreunen, steunen en piepen. En in het ergste geval is er in het asje zelfs geen beweging meer in te krijgen.

Een uitvinder die dit probleem op een financieel aantrekkelijke manier kan oplossen, moet nog opstaan. Tot die tijd zullen we het dus met deze oplossing moeten doen.

Een een oplossing...

Gelukkig is is er wel een oplossing, daar zijn we wel veel te laat achter gekomen en heeft er voor gezorgd dat we onnodig nieuwe bakblikken hebben gekocht. Deze oplossing lost niet de oorzaak van het probleem op, maar bestrijd wel de kwaal.

Wanneer je het bakblik hoort piepen of merkt dat de as niet zo makkelijk meer ronddraait verwijder je na gebruik (dus met leeg bakblik) eerst de kneedhaak en druppel je wat olie op het asje waardoor de olie langs het asje druipt. Gebruik olijfolie of een andere plantaardige olie zoals arachideolie, raapzaadolie of zonnebloemolie. Zorg dat er rond het asje voldoende olie "staat". Smeer desnoods met je vinger de olie "terug" waardoor het asje onder de olie zit, die olie zakt dan langzaam weer naar beneden.

Als de olie langs het asje zakt zal een klein deel ook in de ruimte komen tussen het asje en de glijlager. Dit proces kan je versnellen door het bakblik warm te maken. Zet bijvoorbeeld de broodbakmachine even, bijvoorbeeld twee minuten, op een "alleen bakken" stand (en zet hem daarna uit). Of zet het bakblik met olie even in de oven die op 60° C of een dergelijke (lage) temperatuur staat. De olie zal door de warmte dunner worden en dat versnelt het proces.

Probeer na een uur het asje (onderaf of door tijdelijk het kneedhaakje er op te plaatsen) te draaien, door het draaien zal ook de olie verdeeld worden rond het asje in de glijlager. Voeg eventueel nog (meerdere malen) olie toe en draai af en toe het asje rond. Je zal merken dat na enige tijd (soms duurt het kort, soms lang) dat het asje steeds soepeler ronddraait.

Met deze methode hebben we een vastzittend asje toch weer losgekregen en draait weer redelijk soepeltjes rond.

Slijtage anti-aanbaklaag

Een ander probleem is de duurzaamheid van de anti-aanbaklaag. Het bakblik én de kneedhaak zijn beide voorzien van een anti-aanbaklaag. Hierdoor kan het brood na het bakken eenvoudig uit het blik glijden en dat werkt perfect. Maar die laag is aan slijtage onderhevig. Vooral bij de kneedhaak en sommige delen van het bakblik zien we na intensief gebruik slijtplekken ontstaan. Juist op die plekken blijft het brood vastplakken na het bakken en wordt het steeds lastiger om het brood, al dan niet beschadigd, uit het bakblik te krijgen en/of van de kneedhaken af te krijgen.

Deze slijtage ontstaat reeds als je alleen maar meel, water, zout en gist gebruikt. Als je harde materialen gebruikt zoals noten en zaden, we zijn daar heel snel mee gestopt, gaat die slijtage uiteraard een stuk sneller.

De conclusie: niet duurzaam maar wel enorm veel plezier van de broodbakmachine

Het bovenstaande komt wellicht negatief over. Je moet dat in perspectief zien. We gebruiken de machines dagelijks. Daar zijn ze niet voor ontworpen, zo is onze indruk. Ze zijn gemaakt voor de hobbybakker die een of twee keer per week een brood bakt. Als je de broodbakmachine minder intensief gebruikt als ons mag je verwachten dat hij wat langer meegaat.

Wat we vooral mee willen geven is dat je heel veel plezier en voldoening kan beleven aan een een broodbakmachine, laat je dus niet weerhouden om er een te kopen.