Hoe kan je een stroef draaiende of vastzittende kneedhaak van een broodbakmachine weer soepel laten draaien?

Vrijwel iedere broodbakmachine eigenaar krijgt er vroeg of laat mee te maken. Tijdens het kneden van het deeg hoor je de broodbakmachine kreunen en piepen geluiden maken en je hoort dat de motor steeds meer moeite heeft om het deeg te kneden. Dat komt door de stroef draaiende kneedas. In dit artikel vertellen we je hoe je dat kan oplossen.

Introductie

Wanneer je hoort dat je broodbakmachine duidelijk moeite heeft om het deeg te kneden, dan liggen daar twee mogelijke oorzaken aan ten grondslag.

1. Het deeg is veel te droog, dus te stijf, en dat kost heel veel moeite om dat te kneden. Dan gewoon wat water toevoegen. Doe niet in één keer te veel. Beter steeds één eetlepel water per keer toevoegen en een minuutje wachten tot het water opgenomen is.

2. Als je deeg soepel genoeg is, maar de broodbakmachine toch steunende en piepende geluiden laat horen, dan is de oorzaak vrijwel zeker dat de kneedas te stroef ronddraait en de motor heeft moeite om hem rond te draaien. En daar gaat dit artikel over.

Oorzaak van een stroefdraaiende kneedhaak

We leggen eerst uit hoe het komt dat de kneedas stroef draait, want als je dat begrijpt dan begrijp je beter hoe je het moet oplossen.

De deeghaak in het bakblik zit vast aan een kneedas. Die knedas wordt van onderaf aangedreven door de motor van de broodbakmachine. Die kneedas loopt dus dwars door het metalen bakblik.

Die kneedas moet natuurlijk soepel kunnen ronddraaien. Normaal zou je daar een kogellager voor gebruiken. Maar in het bakblik komt ook water. Maar water en een metalen kogellager zijn niet elkaars beste vriendjes, ook de hoge temperaturen tijdens het bakken zorgt dat niet de eerste keus op een kogellager valt (die in vet ronddraait). Daarom heeft men bij een bakblik een zogenaamde glijlager toegepast.

In het bakblik zit onderin een gat en daar steekt die kneedas door. Onder het bakblik zit rond die as een kunstof buisje dat dienst doet als glijlager.

Bij sommige modellen is deze kneedas, daar waar hij door het bakblik steekt afgedicht met een silicone-achtige ring. Die zorgt voor dat geen water, richting de glijlager kan vloeien.

Maar hoe men het ook gemaakt heeft, altijd zal er wel wát vocht, hoe weinig dan ook, richting de glijlager begeven. Nadien droogt het vocht weer op tijdens het bakken en blijven de vaste stoffen zoals zouten (kalk en magnesium van het opdrogende water en keukenzout uit je deeg) achter. En dat zorgt er voor dat de kneedas steeds stroever gaat draaien.

Afhankelijk van de kwaliteit van die glijlager en de eventuele afdichting daarboven, zal het korter of langer duren voordat de kneedas stroever ronddraait. Onze ervaringe met zéér veel verschillende broodbakmachines is, dat het vastzitten van de kneedas het meest voorkomende probleem is. Dat blijkt wel uit het feit dat wij van verschillende modellen het bakblik onder garantie aan hebben geboden vanwege een vastzittende kneedas, we steevast te horen kregen, we zullen dit onder garantie herstellen, maar dat doen we maar één keer, de volgende keer moet u betalen.

De oplossing

Even een disclaimer, wat we hieronder beschrijven was voor ons dé oplossing. We kunnen niet garanderen dat het bij jouw ook tot een oplossing lijdt, maar ach, baat het niet...

Het zal je niet verbazen dat we adviseren om de "lager" te smeren met olie. Alleen hoe doe je dat en wat voor olie gebruik je daarvoor? Hieronder vertellen we stapsgewijs onze werkwijze.

• Verwijder de kneedhaak van de kneedas en laat die verder tijdens deze procedure er af, ga hem pas weer gebruiken als je weer een brood gaat maken.
• Zorg dat het bakblik door en door droog is. We doelen dan vooral op de (onzichtbare) ruimte tussen de kneedas en het glijlager. Dit kan je bespoedigen door het bakblik in de oven te plaatsen en die te verwarmen op bijvoorbeeld 50°C. Die temperatuur is niet kritisch, als het maar lekker warm is. Want in een warme omgeving daalt de relatieve vochtigheid, dus kan de lucht in de oven sneller vocht op nemen.
• Laat het bakblik een uurtje in de oven staan en doe één keer op de helft van de tijd de ovendeur kort open (om de luchtvochtigheid opnieuw te laten dalen).
• Haal het bakblik uit de oven en zet het op het aanrecht. Giet nu olie over het asje waardoor dit langs het asje druipt en rond het asje een plasje met olie ontstaat. Gebruik hiervoor plantaardige olie, zoals zonnebloemolie, arachide olie, raapzaadolie of koolzaadolie. Dus een olie met een hoge rookpunt. Beter dus geen olie voor koude(re) toepassingen zoals olijfolie of lijnzaadolie (zeker die laatste juist niet!).
• Draai nu aan de aandrijving van het kneedasje onderop het bakblik. Het idee hiervan is dat door de kneedas te draaien de olie gemakkelijker naar beneden zal "glijden". Mocht de kneedas totaal vastzitten, dan is dit draaien nu niet mogelijk, dat heeft gewoon dan (veel) tijd nodig om in het glijlager te komen. Wacht even een minuutje of twee en giet opnieuw olie over het kneedasje. Zorg dat het plasje met olie rond de kneedas blift staan.
• Zet bakblik terug in de oven. Door de warmte van de oven zal de viscositeit van de olie verlagen (vloeibaarder worden) waardoor de kans dat het gemakkelijker tussen het glijlager zakt toeneemt.
• Haal na een tijdje (kwartiertje?) het bakblik uit de oven en probeer de kneedas vanaf de onderkant te draaien. Giet vervolgens weer wat olie op het kneedasje, probeer de as nog wat te draaien en zet weer terug in de oven.
• Haal na een tijdje het bakblik uit de oven en probeer het asje te draaien, hopelijk gaat het al wat lichter. Doe eventueel nog wat extra olie er bij. Zet nu terug in de oven, zet de oven uit, en laat het tot morgen in de afkoelende oven staan.
• Haal het bakblik de volgende dag uit de oven, plaats het bakblik zonder iets er in (behalve dan de olie die onderin ligt) in de broodbakmachine en start het "alleen kneden" programma en laat het even een minuutje of zo draaien. Doordat de broodbakmachine de kneedas voor je draait zal, als het goed is, de olie steeds verder in het glijlager zakken en zich verspreiden in het lager.
• Meestal zal dit voldoende zijn en zal de kneedhaak weer soepel(er) rond kunnen draaien.