bicarbonate of soda (Engels)
baksoda (Nederlands)
Baksoda is een rijsmiddel en een synoniem voor natriumwaterstofcarbonaat.
Formule: NaHCO3
Synoniem: bakzout, bicarbonaat, dubbelkoolzure soda, dubbelkoolzure natron, koolzuurpoeder, maagzout, natriumbicarbonaat, natriumhydrogencarbonaat, natriumwaterstofcarbonaat, natron, zuiveringszout (NL)
Gerelateerd: bakpoeder,rijsmiddel (NL)
Baksoda is een synthetisch rijsmiddel. Let op: baksoda en soda zijn verschillende producten!
De rijzende eigenschap ontstaat zodra baksoda in contact komt met een zuur en dan koolzuurgas (kooldioxide) afgeeft en zo kleine belletjes in het deeg of beslag maakt. Deze rijzende werking is identiek aan bakkersgist die ook koolzuurgas afgeeft alleen werkt baksoda vele malen sneller dan bakkersgist.
De reden dat (vrijwel altijd) gist gebruikt wordt bij de bereiding van brood en niet baksoda, komt doordat gist niet alleen het deeg laat rijzen maar ook geur- en smaakstoffen toevoegt en daar is bij een synthetisch rijsmiddel zoals baksoda geen sprake van. Een brood gemaakt met baksoda als rijsmiddel, zoals sodabrood ook wel quick bread genoemd, heeft dus een minder rijke smaak dan gistbrood of zuurdesembrood. Sodabrood wordt vaak gemaakt met karnemelk, als noodzakelijk zuur ingrediënt.
Baksoda geeft namelijk koolzuurgas af onder twee omstandigheden: 1. wanneer het baksoda in contact komt met een zuur en 2. als het wordt verhit boven 80° Celsius. Echter, bij verhitten zal maar 50% van de baksoda omgezet worden in kooldioxide en blijft dus 50% baksoda als residu in de deegwaar achter en dat geeft een zeepachtige smaak, daarom is bij gebruik van baksoda altijd een zuur nodig.
Wanneer baksoda in voldoende mate met een zuur in contact is geweest zal de baksoda geheel omgezet zijn en niet meer in zijn oorspronkelijke vorm terug te vinden zijn in het gebakken product.
Wanneer te weinig zuur is gebruikt, zal een deel van de baksoda in het eindproduct achterblijven en dat smaakt niet lekker. Proef maar eens een mespuntje baksoda. Dat geeft een heel nare zeepachtige smaak. Dat komt omdat baksoda, net zoals alle synthetische rijsmiddelen, een base is en daarom verzeping plaats vindt als het in contact komt met (het vet in) je lichaam.
Wanneer in een recept baksoda is gebruikt dan moet dit recept ook altijd een zuur ingrediënt bevatten zoals citroen, sinaasappel, karnemelk, yoghurt, azijn, cacao (niet dutched cacao) of honing. Wanneer geen van de ingrediënten zuur is zal het recept voorzien in een chemisch zuur zoals bijvoorbeeld wijnsteen of citroenzuur dat respectievelijk als een poeder of kristallen te koop is en makkelijk oplost in water. Als je zelf bakrecepten bedenkt en je geen zuur ingrediënt gebruikt dan kan je beter bakpoeder gebruiken, want bakpoeder is niets anders dan een combinatie van baksoda en een zuur ingrediënt, tegenwoordig gebruikt men meestal voor het zure stof difosfaat.
Zodra, tijdens het mengen van de ingrediënten, vocht bij de baksoda (of bakpoeder) komt zal het rijsproces meteen starten (omdat het zuur in contact komt met de baksoda). Daarom moet het deeg of beslag zo snel mogelijk verwerkt worden (dus niet gaan kneden) en gebakken worden, omdat anders het rijzen al weer voorbij is en het deeg langzaam in elkaar zakt omdat het deegstuk nog niet heet genoeg is en nog geen vaste vorm heeft.
Het is belangrijk, om te zorgen dat het deeg gelijkmatig rijst, om de baksoda eerst héél goed door het meel of bloem te mengen (met bijvoorbeeld een garde) en daarna pas het vocht toe te voegen.
Baksoda wordt ook gebruikt bij de bereiding van pretzels. Daarbij wordt de baksoda niet gebruikt als rijsmiddel maar om een basische oplossing te maken. In water wordt de baksoda opgelost en sterk verhit waarna het gevormde pretzel deeg even in deze hete basische vloeistof gelegd wordt, zodra het boven komt drijven wordt de pretzel er uit gehaald, gedroogd en gebakken in de oven. Met dit procedé wordt een hard korstje gevormd en blijft de binnenzijde zacht.
Bakkersglossarium
In het bakkersglossarium zijn nog veel meer bakkerstermen te vinden, van "acerola kersconcentraat" tot "zuurteregelaar".Foutje of aanvulling? Stuur ons een reactie