stapel oliebollen met poedersuiker er op

Tips voor het zelf bakken van de lekkerste oliebollen

Het bakken van goede oliebollen blijkt, zo merken we uit vragen van bezoekers, soms nog best lastig. In dit artikel geven we je achtergrondinformatie over deze oudejaarslekkernij.

Twee vragen worden het meest gesteld: wat voor bloem moet je gebruiken voor oliebollenbeslag en hoe komt het dat mijn oliebollen zo vet smaken? Op beiden vragen geven in dit artikel antwoord.

Doel van dit artikel

Op het internet zijn vele recepten te vinden voor het maken van oliebollen. Daar hebben we weinig aan toe te voegen, alleen zijn die recepten soms vaag, zoals "een mespunt zout" of "lauwwarme melk". Wat deze recepten missen, is diepgaande informatie die je inzicht geven over het bereidingsproces waardoor je begrijpt welke processen zich afspelen. Juist die geven je inzicht hoe je goede oliebollen kan bereiden. Het doel van dit artikel is om juist die inzichten te geven.

We geven je dus niet een kant en klaar recept (maar wel goede richtlijnen) en schrijven dus niet "een mespuntje zout" want dat kan flink verkeerd uitpakken (meestal gebruik je dan te weinig zout en smaken de oliebollen flauw). Aan het beslag moet je 2% tot 2,3% zout toevoegen. Die percentages zijn zogenaamde bakkerspercentages en zijn altijd een percentage van het gewicht van de bloem. Gebruik je bijvoorbeeld 500 gram bloem dan is 2% zout dus 10 gram zout. Meer hierover in het artikel over de bakkersformule.

In het kort

  • Gebruik voor het beslag niet "zomaar bloem" maar bloem waarmee je hele luchtige broden kan bakken. Wil je weten welke bloem wij veel gebruiken kijk dan hier.
  • Niet strikt noodzakelijk, maar voeg voor nog luchtigere oliebollen eventueel glutenpoeder en/of enzymmix (of een andere broodverbeteraar) toe om het gashoudendvermogen van het beslag te vergroten, net zoals je dit zou doen wanneer je hele luchtige witte broden wilt bakken.
  • Gebruik een hydratatie van circa 100% waarbij in die 100% ook het gewicht van het ei (zonder schaal) zit (een medium ei zonder schaal weegt 50-60 gram en staat dus gelijk aan 50-60 gram vocht).
  • Zorg dat de temperatuur van je beslag 25 graden Celsius is. Lees hier meer over in het artikel over deegtemperatuur. Dit houdt dus in dat je de melk eerst op temperatuur moet brengen (richtlijn: circa 32 graden Celsius) en het ei en de boter moeten op kamertemperatuur zijn.
  • Gebruik een keukenmixer met kneedhaken (of vergelijkbare machine) voor het maken van het beslag.
  • Maak eerst een deeg zonder boter en met een lagere hydratatie (gebruik dus niet al het vocht uit het recept, maar bijvoorbeeld 85%) en mix dit goed totdat de gluten goed ontwikkeld zijn. Voeg hierna pas de (zéér zachte, haast vloeibare) boter toe en mix tot de boter goed opgenomen is. Voeg vervolgens het overige vocht toe, maar let op: doe die beetje voor beetje (bijv. 10 gram per keer), en wacht iedere keer tot het vocht opgenomen is in het beslag.
  • Zorg dat de temperatuur van de olie 180° Celsius is, meet dat altijd na met een steekthermometer en vertrouw niet op de temperatuurinstelling van de friteuse.
  • Zijn je oliebollen té vet? Dan is de temperatuur van de olie te laag geweest.
  • Bak vooral niet te veel oliebollen tegelijkertijd, in een normale friteuse maximaal drie stuks, omdat anders de temperatuur van de olie te sterk daalt en dan worden de oliebollen vetter.

Wat is eigenlijk een oliebol?

Fijn dat je het vraagt, want het antwoord geeft je gelijk veel inzicht dat je nodig hebt om de beste oliebollen te bereiden. Vele zullen er niet meteen aan denken maar een (naturel) oliebol is feitelijk niets anders dan een bolletje brood. Luxe brood wel te verstaan. In normaal brood gebruik je een schraal deeg (bloem/water/zout/gist). Voor een luxe brood wordt een verrijkt deeg gebruikt, dan vervang je het water door melk en voeg je daar zaken aan toe als vet, eieren en suiker.

Als je oliebollen bakt met krenten en rozijnen dan maak je feitelijk bolletjes rozijnen-krentenbrood, en daarin zit ook melk, vet, eieren en suiker verwerkt en natuurlijk krenten en/of rozijnen.

De meeste mensen, zeker die in de Lage Landen leven, stellen luchtig (niet compact) brood op prijs. Dat geldt ook voor de oliebol, die moet ook lekker luchtig zijn. Je ziet, er zijn dus grote overeenkomsten tussen het bereiden van brood en oliebollen.

Op twee punten verschilt het bereiden van oliebollen met luxe brood fundamenteel. Dat is de hydratatie van het deeg en de manier van bakken. Bij het deeg voor een brood is de hydratatie (percentage vocht) meestal in de orde van 55-70%, bij een oliebol is dit circa 100%. Een brood bak je in de oven en een oliebol, het zal je niet verbazen, in hete olie.

Als je wil weten hoe je een goede, luchtige, oliebol bereidt dan moet je onderzoeken hoe je een goed brood kan bereiden.

Deeg of beslag?

Oliebollenbeslag heeft een hydratatie dat rond de 100% ligt (dat is een zéér nat deeg) en dat is vrijwel de grens die wij trekken tussen deeg en beslag. Een hydratatie tot 100% noemen we deeg, bij een hydratatie vanaf 100% noemen wij het beslag. Vrijwel iedereen noemt het deeg voor oliebollen beslag, maar dat is dus arbitrair. Omdat vrijwel iedereen het "beslag" noemt, doen wij het ook maar.

Receptuur

We gaan vanaf nu uit van het bakken van naturel oliebollen, wil je ze bakken met toevoegingen zoals krenten, rozijnen, appelstukjes, bigarreau en sukade dan start je toch eerst met het maken van een basisbeslag voor naturel oliebollen zoals hieronder staat en mix je pas aan het eind de gewenste vulling door het beslag.

In bakboeken en op het internet zijn voldoende recepten voor oliebollen te vinden. Wij hebben er vele onderzocht en zien dat ze onderling niet heel veel van elkaar verschillen. De verschillen zitten meestal in het al dan niet gebruik van luxe ingrediënten (boter, suiker) en de hoeveelheid daarvan (en dat kan in smaak en mondgevoel veel uitmaken).

hydratatie

De meeste recepten houden een hydratatie aan van 100%, maar telt men het vocht uit het ei doorgaans mee in de hydratatie. Gebruik je bijvoorbeeld 500 gram bloem, dan wordt 445 gram melk en één ei gebruikt. De inhoud van een medium ei bevat circa 55 gram vocht, samen me de melk is dat dus 500 gram, en 500 gram vocht op 500 gram bloem is een hydratatie van 100%.

boter, suiker, citroenrasp

De belangrijkste verschillen die wij ontdekten tussen de recepten zit hem vooral in het wel of niet gebruiken van boter en/of suiker, en als het gebruikt wordt de gebruikte hoeveelheid. Daarnaast wordt soms ook citroenrasp gebruikt (rasp van de citroenschil). Je kan ook kant en klare citroenschilrasp kopen daarbij is het citroenrasp gemengd met suiker. Bij gebruik van het kant en klare citroenrasp moet je uiteraard meer gebruiken dan alleen het gewicht van het rasp van een echte citroen.

zout

De hoeveelheid zout die we aantroffen in de recepten ligt meestal op 2% van de bloemgewicht. Bij oliebollen wordt dus meer zout gebruikt dan gebruikelijk is bij het brood dat sinds circa 2013 wordt gebakken, omdat sinds die tijd we in brood geen 2% zout meer toevoegen maar dit teruggebracht is tot 1,5%. Wij vinden zelf dat oliebollen gebaat zijn bij wat meer zout, gebruik minimaal 2%, een pietsje meer, bijvoorbeeld 2,2% is nog lekkerder.

gist

De hoeveelheid gist verschilt ook tussen de recepten. Hierbij is niets goed of fout maar realiseer dat hoe meer gist je gebruikt, de gistsmaak terug te vinden is in de oliebol, het beslag sneller rijst (en dus ook eerder stopt met rijzen ) en het onnodig duurder maakt, gist is immers, relatief, een zeer duur ingrediënt.

beslagtemperatuur

Over de temperatuur van het beslag wordt in de door ons onderzochte recepten met geen woord gerept, of je moet het doen met vaagheden als "verwarm de melk lauwwarm". Dat is veel te vaag.

Professionele bakkers houden doorgaans 27° Celsius aan, net als bij het broodbakken. Deze waarde vinden we ook terug in de studieboeken van de bakkersopleiding. Realiseer dat beroepsbakkers hele grote friteuses hebben, daarbij worden tientallen oliebollen tegelijkertijd gebakken. Dan schep je een flinke kom beslag dus vrij snel weg. Vele beroepsbakkers gebruiken zelfs een automatische doseermachine. Bovenin gaat het oliebollenbeslag en om de zoveel tijd (of met een druk op een knop) vallen automatisch een aantal bolletjes beslag in de olie. Op die wijze kan je heel snel je beslag wegbakken, mede omdat de frituur bij de bakker soms meterslang is waardoor tientallen oliebollen tegelijkertijd gebakken kunnen worden.

Omdat thuisbakkers doorgaans maar drie oliebollen tegelijkertijd kunnen bakken, en het bakken circa 6-8 minuten in beslag neemt, duurt het al snel een klein uurtje voordat je het beslag hebt weggebakken. Dan is een beslagtemperatuur van 27° Celsius te hoog omdat het beslag op het eind te ver gerezen is en het beslag in elkaar stort als je er een oliebol uit wil scheppen. Daarom is een lagere temperatuur, bijvoorbeeld van 24-25° Celsius een betere keuze.

spreiding ingrediënten in oliebollen recepten

We hebben heel veel oliebollen recepten naast elkaar gelegd. Hieronder tref je de "spreiding" aan van de ingrediënten in die recepten:

  • bloem (100%)
  • melk (circa 100% maar trek het gewicht van het ei er van af)
  • ei(eren) (5-15%)
  • boter (0 - 10%)
  • (basterd)suiker (0 - 6%)
  • instant gist (1,5-3%)
  • zout (2 - 2,4%)
  • soms ook citroenrasp
  • vulling, zoals rozijnen, krenten, sukade, appel (alles bij elkaar: meestal 30-50% maar soms tot wel 120%)

Een naturel oliebol wordt primair gemaakt van bloem, melk, ei, zout en gist. Het toevoegen van boter en suiker maak hem "luxer" (lekkerder) en wij adviseren dit ook toe te voegen. Het gebruik van citroenrasp geeft een extra smaakcomponent aan de oliebollen, of je dat toe wil voegen is je eigen keus.

Het "gemiddeld" recept ziet er dus als volgt uit:

  • 100% bloem
  • 90% melk
  • 10% ei(eren)
  • 5% boter
  • 3% (basterd)suiker
  • 2% instant gist
  • 2,2% zout
  • optioneel: citroenrasp (van één citroen per 500 gram bloem)
  • optioneel: 40% vulling (maar meer mag zeker), zoals rozijnen, krenten, sukade, appel

Recept dat wij gebruiken

Hieronder het recept dat wij gebruiken. De waarde tussen blokhaken is maar een suggestie en volgen uit het gebruik van de percentages.

  • 100% bloem [500 gram]
  • optioneel: 0,01% (=100 ppm) ascorbinezuur* [0,05 gram]
  • optioneel: 5% glutenpoeder [25 gram]
  • 89% melk [445 gram]
  • 11% ei [1 medium ei = 55 gram]
  • 5% boter [25 gram]
  • 1% suiker [5 gram]
  • 2,2% zout [11 gram]
  • 2% instant gist [10 gram]
  • optioneel: citroenrasp van één biologische citroen
  • optioneel: 25% rozijnen [125 gram]
  • optioneel: 25% appel [125 gram]
  • optioneel: steranijspoeder [0,25 gram] (mespuntje)

* of 5 gram van een 1:100 mengsel ascorbinezuur:bloem (iedere gram mengsel komt overeen met 10 mg ascorbinezuur). In plaats van ascorbinezuur kan je ook enzymmix gebruiken of biologische broodverbeteraar (dosering: zie het etiket)

Invloed van suiker

Je kan oliebollen perfect bakken zonder suiker toe te voegen aan je beslag. Je krijgt dan lichtgekleurde goud-gele oliebollen. Die smaken perfect. Wanneer je wel suiker gebruikt zal dit invloed hebben op de korst van de oliebol. Suiker zorgt dat de korst donkerder kleurt. Ons advies is om geen of 1% suiker te gebruiken. Wanneer je 3% of meer suiker gebruikt zullen de oliebollen zeer donkerbruin worden (wij vinden dat te donker).

Realiseer dat "donkere korst / kleur" op vlees, vis, brood, pizza, geroosterde boterhammen of ander deegwaar dat je verhit aan de ene kant zorgt voor smaakstoffen en een mooie kleur, maar aan de andere kant ontstaat de ongewenste stof acrylamide. Dat is een vermeende kankerverwekkende stof.

Hoe donkerder de kleur van de korst (of het een oliebol betreft of een stuk vlees van de bbq, het maakt niet uit) hoe meer acrylamide gevormd wordt. Wanneer sprake is van de kleur "zwart", dus (stukjes) verbrand vlees of deegwaar dan moet je het niet gebruiken of de zwarte delen verwijderen. Meer informatie is te vinden op de site van het voedingscentrum (een onafhankelijke en door de overheid betaalde organisatie).

Dat je, niet alleen bij oliebollen bakken, maar in zijn algemeenheid bij het bereiden van voedsel, de vorming van acrylamide moet zien te vermijden is niet alleen van toepassing op de thuisbakker of -kok, maar ook voor de beroeps kok's en -bakkers. Zo geeft de vereniging van beroepsbakkers hun leden adviezen om acrylamide zo veel als mogelijk te voorkomen. Daarbij adviseert men onder andere de hoeveelheid suiker te verlagen (want hoe minder suiker, hoe minder acrylamide ontstaat) en/of de baktemperatuur bij suikerhoudend deegwaar te verlagen. Het basisadvies is "zorg dat de korst niet te donker wordt, wees vooral op je hoede bij suikerhoudende deegwaar". Daarnaast kunnen beroepsbakkers gebruik maken van asparaginase een enzym die de vorming van acrylamide tegengaat.

Welk soort bloem gebruiken voor oliebollen?

Als je een oliebol doorsnijdt dan zie je een luchtige kruim. Het kruim heeft grote overeenkomsten met kruim van een witbrood. Het luchtige kruim ontstaat doordat de gist in het beslag kooldioxide maakt en dat de gasbelletjes die daardoor ontstaan, en dit is cruciaal, in het beslag blijven en niet uit het beslag ontsnappen.

Dat de belletjes niet, of zeer beperkt, uit het beslag ontsnappen komt door de gluten in je beslag die dit tegenhouden. Dit noemen we het gashoudendvermogen van een deeg/beslag. De glutenvormende eiwitten in de bloem vormen gluten zodra ze in contact komen met vocht en die vorming wordt versneld door het deeg/beslag te "kneden/mixen".

De kwaliteit van de glutenvormende eiwitten, hier doelend op de mate van het gashoudendvermogen van het beslag na het mixen, is per bloemsoort (lees: merk/leverancier) verschillend. Koop je in een supermarkt twee soorten (merken) bloem dan is het mogelijk dat je met de één luchtige broden bakt en met de ander meer compactere broden.

Als je bloem gebruikt waarmee je geen luchtige broden kan bakken, dan kan je er ook geen luchtige oliebollen mee bakken. Koop dus bloem waarmee je luchtige (hoge) witte broden kan maken.

Dat is gemakkelijker gezegd dat gedaan. Op een pak bloem staat niet wat voor kwaliteit de glutenvormende eiwitten hebben. Daarnaast is de eventuele aanprijzing op het pak "geschikt voor broodbakken" van generlei waarde omdat vaak ook tegelijkertijd erbij staat "geschikt voor cake", nou dat kan niet, goed voor cake is slecht voor brood en andersom. Wat op een pak bloem staat heeft doorgaans alleen maar waarde voor de marketingafdeling die trots is op hun bedachte uitingen. De thuisbakker kan deze beter negeren.

Heb je positieve ervaringen met een bepaald soort bloem omdat je daarmee luchtige broden hebt gebakken? Gebruik dat dan. Heb je nog geen "goede" ervaringen, dan kan je overwegen om een bloemsoort te gebruiken die wij zelf frequent gebruiken voor luchtige deegwaar.

Om thuisbakkers bewust te maken dat er tussen de verschillende meel- en bloemsoorten enorme verschillen zitten hebben wij ooit een uitgebreide meel- en bloemtest uitgevoerd. Kijk in dit geval naar de foto's van de witte broden (dus met bloem gemaakt) en zie de verschillen in volume.

Wil je luchtige oliebollen bakken dan moet je dus een bloemsoort kiezen waarmee je hoge, dus luchtige, broden kan bakken. Je ziet in de meel- en bloemtest dat we steeds twee type witte broden bakten. Eén zonder toevoegingen (alleen maar bloem, water, zout en gist) en één met enzymmix (praktisch gezien de meest simpele vorm van een broodverbeteraar).

De verschillen in volume van de broden zonder en met enzymmix zijn soms enorm. Enzymmix, of een willekeurige andere broodverbeteraar, laat het gashoudendvermogen van het deeg/beslag toenemen. Dat laat zich ook vertalen naar oliebollen. Voeg je enzymmix toe, dan kunnen de oliebollen luchtiger worden. Tevens zal het beslag iets minder snel in elkaar storten als je het te lang hebt laten rijzen.

Je kan ook glutenpoeder toevoegen om het glutengehalte te verhogen, daardoor zal ook het gashoudendvermogen stijgen. De combinatie van glutenpoeder én enzymmix, of andere broodverbeteraar, levert de beste resultaten op. Maar met een goede bloemsoort heb je doorgaans aan enzymmix al genoeg.

Gist

Wij gaan in dit artikel ervan uit dat je instant gist gebruikt. Gebruik je verse gist of droge gist (dat laatste is wat anders dan instant gist), dan moet je dit gist eerst laten hydrateren (papje van maken). Tevens moet je de hoeveelheid aanpassen (grofweg: 1 gram instantgist = 2 gram verse gist).

In een oliebollenbeslag wordt relatief veel gist gebruikt (ten opzichte van een brooddeeg) om te zorgen dat het relatief snel rijst en omdat de vulling van rozijnen, krenten maar ook suiker extra veel vergt van het gist.

In de meeste recepten wordt twee tot drie procent (van het bloemgewicht) instant gist gebruikt.

Bereiden van het beslag

Omdat je een luchtige oliebol wilt, moeten de gluten goed ontwikkeld zijn. Echter, naarmate de hydratatie (hoeveelheid vocht) van een deeg of beslag toeneemt, hoe minder de gluten gevormd kunnen worden. In een beslag met een hydratatie van 100%, zoals je dat bij oliebollen gebruikt, is de hoeveelheid vocht zo hoog dat het lastig is om de gluten goed te laten vormen tijdens het mixen (kneden kan je dit bij zoveel vocht niet meer noemen).

Een oliebol heeft juist een groot gashoudendvermogen beslag nodig, dus moeten de gluten goed ontwikkeld zijn. De truc is om eerst een deeg te maken met een relatief lage hydratatie, bijvoorbeeld 75-80%. Dan is er nog sprake van een deeg en ontstaan vrij eenvoudig gluten tijdens het kneden/mixen. Je ziet dat het deeg steeds dradiger en een elastisch massa wordt. Nadat de gluten goed ontwikkeld zijn, voeg je terwijl je blijft mixen beetje bij beetje het overige vocht toe. Bakkers noemen deze laatste stap het "inwassen" van een deeg.

Wanneer je boter gebruikt voeg je dit, in zeer zachte haast vloeibare vorm, pas toe nadat de gluten ontwikkeld zijn, boter gaat namelijk de glutenvorming tegen. Voeg daarna de overige melk toe uit het recept.

Voeg dus eerst de basisingrediënten samen: bloem, zout, gist, suiker, ei en een deel van de melk (bijvoorbeeld 75-80%) en eventueel de glutenpoeder en meel- of broodverbeteraar. Als je ziet dat de gluten goed ontwikkeld zijn, voeg je de boter toe (als je dat gebruikt) en daarna pas beetje bij beetje de rest van de melk toe.

Vulling van oliebollen

Wanneer je oliebollen wilt maken met een vulling zoals rozijnen, sukade of appel, zorg dat deze dezelfde temperatuur hebben als het beslag (zet de vulling ook in de rijskast). Als het verschil in temperatuur tussen de vulling en het beslag te groot wordt ontstaan er luchtzakjes rond de vulling. Voeg de vulling pas toe nadat het beslag klaar is. Schep/roer de vulling er kort door totdat het goed verdeeld is in het beslag. Daarna start de rijs.

Het gebruik van krenten en rozijnen

Krenten en rozijnen zijn gedroogde druiven, als je deze, zonder ze te wellen, verwerkt in deeg of beslag zullen ze in het uiteindelijke product (rozijnenbrood of oliebol) het vocht uit de kruim onttrekken. Het gevolg is dat de oliebol snel droog en oud wordt. De oplossing is simpel, laat de rozijnen wellen. Dit kan je dagen van te voren doen, dat geeft een nog beter resultaat dan vlak van te voren de rozijnen te wellen.

Voor het wellen spoel je in een kom of maatbeker de rozijnen drie maal (terwijl je met een lepel de rozijnen "doorroert"). Daarna het water afgieten. Na het afgieten blijft er altijd een heel klein beetje water tussen de rozijnen zitten, dat is juist goed, ga dat niet droogdeppen, dat vocht trekt nog in de rozijnen. Laat dit afgedekt minimaal een paar uur, maar liefst een dag of dagen staan voordat je het gebruikt.

Geheim?

Sommige oliebollenbakkers zijn in staat om de rozijnen en krenten "in de bol te houden". Dus oliebollen te maken waar aan de buitenzijde vrijwel geen (verbrande) rozijnen te zien zijn. Het blijft een geheim maar het schijnt dat ze dit voor elkaar krijgen door de rozijnen eerst door bloem te werken waardoor de rozijnen een bloemlaagje krijgen en ze dan pas "door te draaien" in het beslag. Wij hebben dit zelf nog niet geprobeerd. Heb je meer informatie hierover, we horen het graag van je.

Appel

Als je appel wil gebruiken in je oliebollen, dan wordt een zure appel vaak gebruikt. Appels die je kan gebruiken in een oliebol zijn:

  • Jonagold: (wordt veel gebruikt in oliebollen) zoet-zuur, verliest veel vocht tijdens bakken maar behoudt wel grotendeels zijn structuur, het wordt geen moes
  • Goudreinet: zoet, verliest veel vocht, wordt snel moes
  • Elstar: zoet-zuur
  • Cox's Orange: zoet, vrijwel niet zuur
  • Granny Smith: zuur, verkleurt niet snel bruin

Appels die snel bruin kleuren pas na het beslag maken schillen, snijden en direct door het beslag werken. Als je ze van te voren maakt kan je het bruinkleuren tegengaan door ze te besprenkelen met citroenzuur / citroensap. Verwijder eerst het klokhuis dan de schil en snij daarna de appel brunoise (in kleine blokjes), iets van 7 mm (dus circa de helft van de hoogte/breedte/diepte van een dobbelsteen).

Rijzen

Nadat je het beslag hebt gemaakt moet het eerst rijzen. Daardoor wordt het beslag, dus ook je oliebollen, luchtig. Realiseer dat het beslag terwijl je de oliebollen bakt gewoon doorgaat met rijzen. Hierbij spelen twee cruciale zaken een rol: het gashoudendvermogen en de maximale beschikbare rijstijd.

Zoalang het beslag voldoende gashoudendvermogen heeft, zal het niet in elkaar storten als je een schep uit het beslag neemt.

Het beslag ontleent zijn gashoudendvermogen aan de gluten in het beslag. Dus goede glutenontwikkeling tijdens de bereidingsfase is belangrijk.

Het gashoudendvermogen neemt tijdens het rijzen op een gegeven moment af. Wacht je te lang na de eerste rijs om te gaan bakken dan bestaat de kans dat je beslag in elkaar stort zodra je met je lepel in het beslag steekt. Deze kans is ook aanwezig als je op tijd begint met bakken maar de baksessie relatief lang duurt en het beslag te ver is doorgerezen en de neiging heeft om in elkaar te storten.

Als het beslag in elkaar zakt is vrijwel alle "lucht" uit je beslag ontsnapt en als je daarvan oliebollen zou bakken worden die compact (niet luchtig).

Is het beslag te ver gerezen in de eerste rijs, of tijdens het bakken, dan kan je overwegen om het beslag door te slaan. Maar dan moet het beslag wel eerst weer rijzen om het luchtig te maken. Dat kost minimaal 30 minuten. De vraag is of het beslag nog wel zoveel rijstijd "over heeft". De totale rijstijd van beslag is namelijk beperkt (vanwege de beperkte beschikbaarheid van beschadigd zetmeel in het bloem).

Het kan dus best zijn dat na een bepaalde tijd het beslag stopt met rijzen. Dat is een heel normaal fenomeen. Afhankelijk van de hoeveelheid gist én de temperatuur van het beslag zal een bepaalde maximale rijstijd beschikbaar zijn. Bij oliebollenbeslag ligt dat zo rond de anderhalf tot twee uur. Minder gist en/of een lage beslagtemperatuur verlengt deze tijd, meer gist en/of een hogere beslagtemperatuur beperkt deze tijd.

Hoe meer oliebollen je gaat bakken, hoe meer beslag je nodig hebt en hoe meer tijd het kost om dat "weg te bakken". Beter is om meerdere keren een beslag te maken dat je relatief snel weg kan bakken.

Hoe lang je het beslag moet laten rijzen is sterk afhankelijk van je beslagtemperatuur en de hoeveelheid gist die je gebruikt. Kijk niet zo zeer naar de klok maar naar je beslag. Als het met circa 75% gerezen is dat is dat een mooi moment om met bakken te starten.

Doorslaan

Je kan overwegen om het beslag door te slaan. Dat doe je bijvoorbeeld met een siliconen spatel. Hierbij verwijder je de allergrootste gasbellen uit het beslag maar worden vooral grotere gasbellen verdeeld in kleinere gasbelletjes. Dat zal de "kruim" van de oliebol ten goede komen (een meer uniform kruim). Meer informatie te lezen in het artikel over doorslaan. Als je doorslaat moet je de eerste rijs door tweeën delen en na de eerste rijs en doorslaan nog een tijdje laten staan/rijzen om weer een luchtig beslag te krijgen.

Welke invloed heeft de grootte of het gewicht van een oliebol?

Kleine oliebollen, die je schept met een ijsschep met een diameter van vijf centimeter, hoef je maar kort te bakken. Hoe groter de ijsschep wordt, hoe groter de oliebol, hoe langer je moet bakken. Hou als richtlijn aan: één minuut per tien gram beslag, dus een oliebol van 30 gram heeft een (totale) baktijd nodig van circa drie minuten.

Kleine oliebollen zijn leuk, je raakt niet snel "vol" en zo kan je op oudjaarsavond meerdere oliebollen eten. Het nadeel van kleine oliebollen is dat ze snel oud worden. Kleine oliebollen zal je uiterlijk na één dag moeten opeten, daarna wordt het echt minder. Daarnaast verbruik je met kleine oliebollen meer olie dan met grote(re) oliebollen. Grotere oliebollen hebben relatief minder olie nodig en blijven langer "vers".

Welke olie?

Oliebollen worden gebakken in olie, niet in frituurvet want dat zorgt voor een harde witte waas nadat de oliebollen zijn afgekoeld. Gebruik bij voorkeur zonnebloemolie, slaolie en arachideolie zijn alternatieven. Gebruik geen andere versies zoals olijfolie en al helemaal geen lijnolie.

Bakken van oliebollen

Bij het bakken van oliebollen is de temperatuur van de olie cruciaal. Is de olie te koud, dan worden de oliebollen "vet". De streeftemperatuur is 175-180° Celsius. Velen zullen een friteuse gebruiken om oliebollen te bakken. Op zo'n friteuse zit een temperatuurinstelling. Maar net als bij ovens, is zo'n temperatuurinstelling maar een benadering. Als je de friteuse instelt op 180° Celsius, dan is het de vraag hoe heet de olie werkelijk is (vaak wijkt deze af). Er is maar één manier om hier achter te komen, gebruik een steekthermometer en meet de temperatuur van de olie.

Gebruik je een (braad)pan op een kookplaat dan ben je wel haast verplicht om met een steekthermometer de olietemperatuur te meten. Overigens, blijf zéér regelmatig de temperatuur van de olie controleren. Het zal je verbazen hoe snel de temperatuur daalt tijdens het bakken en hoe lang het vaak duurt tot deze weer op temperatuur komt. Gebruik je een pan op de kookplaat dan is de keuze welke zone je gebruikt ook van belang. Niet iedere kookzone op de kookplaat heeft even veel vermogen.

We hebben ooit eens een inductieplaat van 1000 Watt gebruikt voor het bakken van oliebollen. Het opwarmen ging erg traag en de temperatuur zakte heel snel in elkaar bij het "te water laten" van drie oliebollen. Ook duurde het erg lang voordat de olie weer op temperatuur was ondanks dat de oliebollen allang uit het vet waren gehaald. Conclusie: een kookplaat van 1000 Watt (of vergelijkbaar) is (eigenlijk) niet geschikt.

Naast het instellen van de juiste olietemperatuur moet je ook opletten dat je niet te veel oliebollen tegelijkertijd in de olie laat glijden, want iedere oliebol zal de olietemperatuur (tijdelijk) laten dalen. Bak in een friteuse of pan niet meer dan drie grote of hooguit vier kleine oliebollen tegelijkertijd.

Gebruik, afhankelijk van de gewenste grootte, een ijsschep, lepel of opscheplepel, steek deze héél kort in de (hete) olie. Het idee is dat de schep vet wordt (het gaat niet om de warmte). Doordat de schep vet wordt zal het beslag dat je daarna uit de kom gaat scheppen minder aan je schep plakken. Maar plakken zal het. Ga dat niet van je lepel afhalen, laat dat gedurende de baksessie zitten.

tang om oliebollen uit de hete olie te halen
tang om oliebollen uit de olie te halen (bbq tang)

Schep met je lepel een stukje uit het beslag. Schep daarbij niet uit het midden van het beslag, dan ben je als het ware het beslag aan het doorslaan en ontsnappen de luchtbelletjes, maar schep steeds aan de rand van het beslag en maak tegen de zijkant van de beslagkom een wrijvende/schuivende beweging waardoor het beslag in de lepel enigszins opgebold wordt. Het helpt als je met je de palm van je linker hand (die je vet hebt gemaakt met olie waardoor het beslag niet aan je hand kleeft) de overtollige delen er af haalt en er een wat mooiere bol van maakt. Daarna laat je de bol in de olie glijden. Steek opnieuw de lepel weer heel even in de olie en schep opnieuw een stukje beslag uit je kom.

Als het goed is zullen de oliebollen na een paar minuten zichzelf keren, zo niet, help ze dan even.

Hoe lang een oliebol gebakken moet worden is afhankelijk van het volume/gewicht van de bol. De totale baktijd van kleine oliebolletjes van 30 gram beslag bedraagt circa drie minuten. Bij oliebollen van 50 gram is de totale baktijd circa vijf minuten en oliebollen van 80 gram bak je in zeven à acht minuten.

Na het bakken de oliebollen met een tang (dat werkt het makkelijkst) of schuimspaan uit de olie halen en op keukenpapier laten afkoelen waarbij de olie in het keukenpapier kan trekken.

Poedersuiker

Een oliebol is naar onze mening pas af als er poedersuiker over gestrooid is. Het nadeel van poedersuiker is dat het snel "smelt". Daar hebben we een oplossing voor. Maak een mengsel van poedersuiker en bloem (in een verhouding van 2:1 of maximaal 1:1) en strooi dit over de oliebollen. De poedersuiker zal uiteindelijk "smelten" maar de bloem blijft op de bol liggen en dat geeft de impressie dat er nog poedersuiker op ligt.

Alternatief voor poedersuiker

Poedersuiker over een oliebol is lekker, maar wij vinden kaneelsuiker op de oliebol nog lekkerder. Maak kaneelsuiker door fijne kristalsuiker te mengen met kaneel in een verhouding van 25:1 bijvoorbeeld 200 gram fijne kristalsuiker en 8 gram kaneelpoeder (of 400 gr suiker en 16 gr kaneel). Gebruik geen normale kristalsuiker die is te veel te grof voor dit doel maar in de supermarkt verkrijgbare fijne kristalsuiker. Meng de suiker en kaneel goed en doe de kaneelsuiker in een diep bord of een schaaltje. Zodra je een paar oliebollen hebt gebakken en even hebt laten afkoelen en de olie weggetrokken is van de korst, dat is na zo'n vier minuten, rol je de oliebollen, stuk voor stuk, goed door het kaneelsuikermengsel en daarna gaan ze in de presentatieschaal.

Als je nog nooit de combinatie oliebol met kaneelsuiker hebt geprobeerd adviseren we sterk om dit eens te proberen. Bij een oliebollenrecept met 500 gram bloem is 200 gram kaneelsuiker een prettige hoeveelheid om te gebruiken. Dit kaneelsuikermengsel wordt overigens ook gebruikt voor bladerdeeg appelbeignets.

Oliebollen bewaren

Oliebollen zijn het lekkerst als ze haast afgekoeld zijn na het bakken. Ze hebben dan een knapperige korst en zijn zacht van binnen. Tijdens het bewaren verplaatst het vocht van de natte kruim naar de korst, hierdoor wordt de korst minder knapperig. Als je oliebollen bewaart onder plastic folie of in een afgesloten kunststof zak zal de luchtvochtigheid sterk oplopen en wordt het proces versneld dat de korst vochtig wordt.

Laat je oliebollen zonder bescherming liggen dan drogen ze snel uit. Wanneer je de oliebollen bedekt met een theedoek zit je precies tussen de uitersten in. Onder de theedoek drogen de oliebollen niet snel uit maar via de theedoek verdampt nog voldoende vocht om de korst redelijk krokant te houden.

Leg oliebollen, net als alle andere deegwaar, nooit in de koelkast, dan gaat de kwaliteit sneller achteruit dan dat je ze bij kamertemperatuur bewaart.

Oliebollen invriezen

Oliebollen kan je goed invriezen en maanden nadien nog geportioneerd gebruiken. Haal ze een uur van te voren uit de vriezer en laat ze onder een theedoek ontdooien.

Oliebollen serveren

Wanneer een oliebol is afgekoeld is deze iets minder lekker dan dat hij nog een beetje warm is. Leg een afgekoelde oliebol even vier minuten in een airfryer op 150° Celsius en laat hem daarna 2-3 minuutjes afkoelen. De oliebol is dan niet alleen warm van binnen maar heeft ook weer een knapperig korstje. Opwarmen in de oven (hete lucht stand) kan ook, maar het kost veel tijd voordat de oven op temperatuur is.

Oliebollen opwarmen in de magnetron kan ook, maar daarmee wordt de oliebol alleen maar in zijn geheel warm, de korst blijft dan slap terwijl in de airfryer of oven je juist door de warme lucht het vocht uit de korst laat verdampen waardoor het krokante laagje ontstaat.

Oliebollen met bier

We zijn recepten tegengekomen waarin ook bier wordt gebruikt. Trek in dat geval het gewicht van het bier af van de hoeveelheid vocht waardoor je weer een hydratatie van circa 100% krijgt. We hebben bier zelf nog nooit gebruikt maar we nemen aan dat dit een extra smaakdimensie toevoegt. Dronken zal je er niet van worden want de alcohol verdampt tijdens het bakken.

Monnikenbol

stapel oliebollen op een schaal
op de schaal liggen oliebollen en monnikenbollen (de monnikenbollen zijn herkenbaar aan het laagje suiker)

Een speciale en heerlijke oliebol wordt gemaakt door Jongerius een bakkerij die zijn producten levert in haar winkels in Bleiswijk en Zoetermeer. De monnikenbol is optisch gelijk aan de oliebol en heeft rozijnen en we vermoeden ook appel als vulling, is iets compacter, heeft een donkere kruim die het gebruik van volkorenmeel suggereert, maar we denken eerder dat het moutpoeder is (of een combinatie van die twee). De bol is door de bakker reeds aan de buitenkant voorzien van (wij vermoeden) een laagje kaneelsuiker (zie hierboven). De monnikenbol is echt een delicatesse, wij vinden ze een stuk lekkerder dan de oliebol, die ook al lekker is.

Als iemand ons een hint kan geven van de receptuur dan ontvangen we dit graag.

Oliebollen in de airfryer?

Vaak wordt de vraag gesteld "kan je oliebollen bakken met een airfryer?". Voordat we deze vraag beantwoorden staan we eerst stil bij de vraag, wat is eigenlijk een airfryer?

Een airfryer is technisch gezien niets anders dan een heteluchtoven (een verwarmingselement en een ventilator) alleen is de vorm anders. Geen bakplaat of rooster in een kubusvormige ovenruimte maar een mandje aan een hendel in een min of meer ronde ruimte.

Stel dat je een deeg maakt voor een rozijnenbol dan bak je dat in een (hetelucht)oven. Dat deeg lijkt als twee druppels water op oliebollenbeslag. Het grootste verschil is dat oliebollenbeslag natter-slapper is. Als je oliebollenbeslag niet in olie bakt maar in een airfryer of heteluchtoven dan is het resultaat iets wat lijkt op een rozijnenbol. Bak je het in olie, dan krijg je een oliebol. Het verschil zit hem voornamelijk in de korst en smaakbeleving (een vettige korst).

Het antwoord op de oorspronkelijke vraag zal je nu kunnen bedenken. Als je een airfryer gebruikt voor het bakken van oliebollen dan krijg je geen oliebollen maar iets dat lijkt op rozijnenbollen. Een heel ander product. Daarnaast, oliebollenbeslag is een heel slap deeg, als je dat in een airfryer doet dan zakt het beslag gedeeltelijk door het mandje heen, dat wordt een behoorlijke troep.

Wat je zou kunnen doen is een veel steviger deeg maken, dus met minder melk of ander vocht dan bij een oliebollenbeslag, en daarvan bollen vormen en deze insmeren met olie en daarna in de airfryer bakken. Voor het beste resultaat de bollen op de helft van de baktijd even omdraaien.

Oliebollen met zelfrijzend bakmeel?

Je zou oliebollen ook kunnen maken met zelfrijzend bakmeel, in België ook wel zelfrijzende bakbloem genoemd, maar wij zullen er niet voor kiezen. De reden is dat ze minder smaakvol zijn en minder luchtig.

Dat ze minder luchtig zijn komt omdat je juist bij zelfrijzend bakmeel geen tijd hebt om het beslag/deeg goed te kneden waardoor de gluten ontwikkeld kunnen worden. Alleen een beslag met goed ontwikkelde gluten is in staat de kooldioxidebelletjes die het bakpoeder of gist maakt vast te houden. Wanneer je zelfrijzend bakmeel gebruikt moet je na het mengen, dus zodra beslag ontstaat, stoppen en heb je geen tijd meer om te kneden, want het bakpoeder is reeds gestart zijn rijzende werking af te geven op het moment dat vocht toegevoegd werd (en dat proces duurt maar kort). Langer wachten zal tot nog minder luchtige producten leiden.

Oliebollen die je met zelfrijzend bakmeel maakt zullen minder lekker zijn dan de versie die je met bloem en gist maakt. Het is een vergelijkbaar verschil tussen een gistbrood en een sodabrood, waarbij de eerste gemaakt is met gist en de tweede met baksoda of bakpoeder. Gistbrood smaakt altijd rijker en lekkerder dan sodabrood en dat verschil komt door het gebruik van gist.

Dat komt omdat gist tijdens het "gisten" niet alleen zorgt dat het deeg/beslag laat rijzen maar er worden ook geur- en smaakstoffen gemaakt. Bakpoeder zorgt dat je beslag alleen maar rijst en voegt niets toe aan de smaak. Logisch dus dat bakkers altijd gist gebruiken bij de bereiding van brood(achtige) producten en een oliebol is daarop geen uitzondering, het is in de basis niets anders dan (luxe) brood maar dan gebakken in olie.

Oliebollen maken met zelfrijzend bakmeel kan dus wel degelijk. Let wel op dat je het beslag na het mixen niet moet laten rijzen maar direct moet wegbakken. Want, zodra het bakpoeder in het zelfrijzend bakmeel in contact komt met vocht (tijdens het mengen/mixen) geeft het meteen al zijn rijzende werking af, hoe langer je wacht, hoe minder rijskracht overblijft, dus je oliebollen minder luchtig worden.

Bij gebruik van zelfrijzend bakmeel moet je (uiteraard) geen gist meer toevoegen, er zit immers reeds een rijsmiddel in het bloem, daarnaast, gist werkt veel te traag dat heeft tientallen minuten nodig om het beslag te laten rijzen, terwijl bakpoeder dit in een paar minuten doet.

Wij hebben overigens geen ervaring met oliebollen bakken met zelfrijzend bakmeel. Wel hebben we enkele tips/wetenswaardigheden.

Ten eerste, zelfrijzend bakmeel wordt meestal voor patisseriewerk gebruikt en heeft daarom een lage hoeveelheid glutenvormende eiwitten. Alleen daarom zullen de oliebollen minder luchtig worden. Daarnaast vermoeden we dat de rijskracht niet sterk genoeg is en is het aan te bevelen om extra bakpoeder toe te voegen. Wij denken dan aan bijvoorbeeld één pakje bakpoeder (geen baksoda) per 500 gram zelfrijzend bakmeel. Zoals we al hiervoor schreven, het bakpoeder dat in het zelfrijzend bakmeel zit start zijn rijzende werking zodra het in contact komt met water/melk, dus je moet het beslag alleen maar mengen en niet lang kneden en vrijwel direct het beslag "wegbakken". Een baksessie van half uur lijkt ons te lang. Daarom is het beter om je beslag in meerdere sessie aan te maken en steeds weg te bakken.

Tips voor het bakken van goede oliebollen

  • Zoek eerst uit bij welke temperatuurinstelling (stand) van de friteuse de temperatuur van de olie 180° Celsius is en onthoud dit goed.
  • Bij gebruik van een friteuse: let op het lichtje van de friteuse. Als het lichtje aangaat (een teken dat de temperatuur gedaald is en het verwarmingselement ingeschakeld wordt) zodra de oliebollen er in gegaan zijn, maar pas na drie minuten of nog later pas weer uit gaat, dan betekent dit dat de temperatuur véél te (lang) laag geweest is geweest. De oplossing is dan om minder oliebollen tegelijkertijd te bakken.
  • Gebruik deze tip alleen als je nét meer oliebollen tegelijkertijd wil bakken dan dat eigenlijk mogelijk is vanwege de inhoud van je friteuse (eigenlijk niet verstandig, beter is het aantal oliebollen per tranche te beperken). Zet de temperatuurinstelling van de friteuse circa twintig seconden, iedere keer voordat je de oliebollen in de olie laat glijden, op maximaal en zet deze instelling weer terug op de juiste stand van 180° Celsius zodra je de laatste oliebol in de olie hebt laten glijden. Het idee is dat je, door iets van te voren de temperatuur van de olie iets te verhogen (boven de 180° C), de te sterke daling van de temperatuur (want: te veel oliebollen ineens) enigszins weet te beperken en te zorgen dat tijdens bakken snel de temperatuur van 180° Celsius weer wordt bereikt (dat is als het indicatorlampje uit gaat). Als het goed is gaat het lampje dus aan op 20 seconde voor het bakken van een nieuwe tranche en gaat deze pas weer uit nadat de bollen een tijdje in de olie liggen.
  • Wacht met de volgende tranche oliebollen bakken totdat de olie op temperatuur is, het lichtje van het verwarmingselement gaat dan uit.
  • Hanteer een beslagtemperatuur van circa 25° Celsius in plaats van de gebruikelijke 27° Celsius omdat dan de gist minder actief is, waardoor het beslag minder snel (uit)rijst én je dus meer tijd hebt om de oliebollen "weg te bakken".
  • Gebruik een ijsschep, lepel of opscheplepel (afhankelijk van de grootte van de bol) om een bolletje uit je beslag te nemen en doop (steeds) eerst de lepel heel even in de olie waardoor het beslag niet aan de lepel blijft plakken.
  • Strijk de lepel, zodra je deze gevuld hebt met beslag, langs de kom waardoor het beslag een beetje een bolletje vormt.
  • Laat het beslagbolletje langzaam in de olie glijden, begeleidt dit eventueel met een andere lepel (die je ook in de olie hebt gestoken).
  • Gebruik geen frituurvet, dit wordt hard als het afkoelt en laat een witte waas achter op de oliebol (is niet lekker bij een oliebol), maar gebruik zonnebloemolie, slaolie of arachideolie (pindaolie).
  • Gebruik olie die gebruikt kan worden voor verhitting (niet ieder olie is daarvoor geschikt). Voorbeelden zijn zonnebloemolie, arachideolie of slaolie. Olijfolie raden we voor frituren af. Gebruik nooit lijnolie.
  • Gebruik verse, nooit eerder gebruikte olie omdat anders de smaak van de daarvoor gefrituurde producten de smaak van de oliebol beïnvloeden.
  • Als je in een oliebollenrecept met melk een deel van het melk wil vervangen voor bier, laat dan evenveel melk weg als dat je bier toevoegt. De totale hoeveelheid vocht in het recept moet gelijk blijven, of zoals dat heet, de hydratatie van het recept moet niet veranderd worden.
  • Laat bij voorkeur de rozijnen en/of krenten een dag (of vele dagen) van te voren wellen. Doe de krenten/rozijnen in een kom of grote beker en was ze in een paar minuten meerdere malen en giet daarna al het water weg. Dek vervolgens de kom af met een rijsmuts of iets dergelijks en zet het weg. Mocht je ze in de koelkast hebben gezet, overigens is dat echt niet noodzakelijk, zorg dan dat de rozijnen ruim van te voren op kamertemperatuur zijn voor gebruik.
  • In een oliebollenrecept wordt meestal een bepaalde rijstijd voorgesteld, vaak iets van 45 minuten. Daarna moet het beslag circa twee keer in volume zijn toegenomen. Kijk daarbij niet naar de klok maar naar je beslag. Rijst het sneller? Dan is het beslag warmer dan bedoeld. Accepteer dit en start eerder met bakken. Als het veel langer duurt, dan is het beslag dus veel koeler, de activiteit van gist (dus het rijzen) is namelijk sterk afhankelijk van de temperatuur. Wacht dan gewoon langer en gun het beslag de tijd om circa twee keer in volume toe te laten nemen. Als het twee keer zo lang duurt, dan is dat maar zo en is niet erg, sterker nog, hoe langer het duurt dat het beslag rijst, hoe smaakvoller de oliebollen.
  • Gebruik bloem waarmee je luchtige broden kan bakken. Deze bloemsoorten gebruiken wij frequent.
  • Heb je relatief slechte bloem, waarmee je (dus) ook geen luchtige witte broden kan maken? Dan zullen de oliebollen ook niet luchtig zijn. Dit kan je dit verbeteren met glutenpoeder en/of broodverbeteraar. Voeg circa 25 gram glutenpoeder per 500 gram bloem (meng dit eerst goed door de droge bloem). Ook een broodverbeteraar helpt, het maakt niet uit of dit voor witbrood, bruinbrood, volkorenbrood is. Je kan het ook simpel houden en enzymmix als broodverbeteraar gebruiken.
  • Sluit de friteuse of pan met olie nooit af tijdens het bakken van oliebollen. Tijdens het bakken verdampt veel vocht. Als je een deksel op de pan zou leggen, dan condenseert het vocht tegen de deksel en sijpelt weer in de olie. Dat gaat dan zeer heftig spatten en kan voor ernstige brandwonden zorgen!
  • Bak je binnenshuis oliebollen, zet dan de afzuiger en/of de mechanische ventilatie aan. Zet ook, zo dicht mogelijk bij de bakplaats, een raam op een kiertje. Daarmee werkt het afzuigen van de baklucht beter en zorgt dat niet heel je huis koud wordt.
  • Waarschijnlijk onnodig te schrijven, maar gebruik een schort tijdens het bakken.
  • Als je een pan gebruikt voor het bakken, dan kan je oliespatten op de muur/achterwand voorkomen (vooral in de voegen tussen de tegels vervelend) door tegen de achterwand iets te plaatsen dat niet brandbaar is. Denk bijvoorbeeld aan bakplaten van de oven.

Olietemperatuur voor oliebollen meten

We schreven het al hiervoor, de werkelijke olietemperatuur wijkt vaak af van de ingestelde temperatuur op een friteuse. Er is maar één methode om te weten te komen of de olie de juiste temperatuur heeft: meten. Het gezegde onder technici is niet voor niets: meten is weten, gissen is missen.

Het meten van de olietemperatuur doet een thuisbakker bij voorkeur met een steekthermometer, die heeft een thuisbakker toch. Heb je geen steekthermometer? Dat adviseren we je met klem om er een te kopen. Naast de weegschaal is dit, naar onze mening, het tweede stuk gereedschap dat je als thuisbakker zou moeten kopen. Het derde stuk gereedschap is een precisieweegschaal.

Een steekthermometer kan je niet alleen gebruiken voor het meten van de olietemperatuur, maar ook voor het meten van de temperatuur van de ingrediënten en dan vooral het bloem/meel en water/melk, daardoor kan je de optimale deegtemperatuur bereiken (bij oliebollen: beslagtemperatuur). Die temperatuur heeft namelijk een zéér grote invloed op de rijstijd.

Ten slotte

Denk aan de veiligheid. Leg voor het bakken, de deksel van de friteuse of braadpan klaar, maar ook werkhandschoenen of ovenhandschoenen en liefst ook een emmer met lauwwarm water om daar je handen in te steken mocht je brandwonden oplopen.

Werk je met open vuur (gasfornuis) dan bestaat de kans op "vlam in de pan". Ga nooit een pan die vlam heeft gevat met water proberen te doven; je bereikt daarmee het tegengestelde en je kan gelijk een taxi bestellen voor een ritje naar Beverwijk want de olie spat alle kanten op!

Mocht de olie gaan branden, ga dan vooral niet met de pan lopen! Een brandende pan met olie doof je door de bijbehorende deksel (met handschoenen!) op de pan te leggen. Hou de deksel schuin (van je af) omhoog en leg eerst het voorste gedeelte en daarna pas het achterste gedeelte op de pan (de vlammen gaan dan van je af). Daarna pas de afzuiger uitzetten en de warmtebron uitdoen. Een blusdeken schijnt niet goed te werken bij het blussen van een brandende oliepan, de deksel er op leggen wel. Gebruik tijdens het bakken eventueel werkhandschoenen vanwege opspattende oliedruppels.

Ga na het bakken nooit met de pan met hete olie (of friteuse) lopen. Dat is vragen om problemen en brandwonden. Doe wel de deksel op de pan en laat eerst de olie afkoelen en verplaats hem daarna pas.

Oliebolsmakelijk en een goed en gezond nieuw jaar!


aanpassing/controle: 20231004

Foutje of aanvulling? Stuur ons een reactie

populair

home­ >recepten

laatste toevoegingen