Hallo,
Al zoekend naar ander biologisch meel kwam ik jullie artikel tegen. Ik lees dat jullie wel vaker in granen van een molen onkruid tegen komen. In het meel wat ik gebruik (en dus niet meer wil gebruiken) zitten ook zwarte schilfers. Ik heb nagevraagd wat dat is bij de leverancier. Na veel heen en weer ge-mail en vage reacties zeggen dat het waarschijnlijk schilfertjes van de zaadjes van de Wikke zijn. Of dat kwaad kan dat dat in je brood terecht komt is nog steeds niet duidelijk voor mij. Zijn jullie hier info over tegengekomen ergens? Wellicht zit in het meel van de Lidl dus ook iets van de Wikke? Maar jullie zagen die zwarte dingen dus vaker in meel. Weten jullie toevallig ook meel waar geen dingen in terecht zijn gekomen die misschien niet voor consumptie geschikt zijn?

Wikke

Vrijwel zeker zijn die zwarte schilfertjes in je meel afkomstig van wikke. Wij hebben nog nooit gelezen dat dit ongezond is. Wikke wordt in een bepaalde variant verwerkt in diervoer en de tuinboon is verwant aan wikke. We maken ons dus niet zo zorgen om wikke.

Het klinkt gek maar in het geval van biologisch meel moet je eigenlijk gelukkig zijn dat die wikkeschilfers in het meel zitten (zie later). Verwacht niet dat het meel van de ene leverancier meer of juist minder wikke heeft, dat ligt aan de partij graan dat de molenaar of meelfabriek heeft ontvangen en de ene keer zit daar wat meer wikke in dan de andere keer.

Natuurproduct

Meel is een natuurproduct en op de akker van de boer groeien tussen het graan ook andere planten, dat is niet te voorkomen. De meest bekende in dit kader is wikke. Hieronder een foto van onkruidzaden die we verzameld hebben tijdens het extra schoonmaken van tarwe- en roggekorrels, en gekocht is als gereinigd graan. Het euro muntstuk zat (helaas) niet tussen het graan, dat hebben we ter referentie zelf neergelegd.

De zwarte bolletjes zijn zaden van de wikkeplant. We hebben tussen de onkruidzaden rogge gelegd en onderaan tarwe om je een gevoel te geven wat de afmetingen zijn.

Graanreiniging

Nadat het graan is geoogst wordt het gereinigd. Daarbij wordt met verschillende technieken getracht alle verontreinigingen te verwijderen. Maar wikke is een lastig heerschap. Voor de reinigingsmachines lijken de wikke zaadjes net op graan. Ze zijn haast even groot en even zwaar. Daarom zit er tussen het gereinigde graan toch soms wikke zaden.

De meelfabriek maar ook de molenaar gaan het graan niet zaadje voor zaadje controleren op wikkezaden en die er proberen tussen uit te halen. Dat doen wij wel en weten dat dit enorm veel tijd kost. In de praktijk worden de wikke zaden gewoon met het graan mee gemalen en vind je dus terug in het meel.

We hebben door de jaren heen enorm veel meel gekocht van de meest uiteenlopende leveranciers en molenaars. Onze ervaring is dat je deze wikke schilfers maar in hele kleine aantallen in het meel zit. En we komen ze haast bij iedere leverancier wel eens tegen. Maar soms zit in een pak meel wat meer van die wikke schilfers dan normaal.

We kopen ook zakken van 25 kg tarwe, spelt en rogge bij verschillende molenaars en onze ervaring is dat de hoeveelheid wikke zaad reuze meevalt. Maar soms heb je wel eens een partij waar veel meer wikke in zit dan anders. Ons gevoel zegt dat een normale waarde één wikke zaad is per kilo graan.

Ooit hebben we een zak rogge gekocht waarin enorm veel wikke zaad zat. Denk hierbij aan twintig wikke zaden per kilogram en dat is enorm veel en zou aanleiding zijn om die partij terug te sturen.

Biologisch

Vroeger werden de akkers platgespoten en dan groeide er nog maar weinig onkruid. Tegenwoordig is men daar terughoudend mee. Bij de biologische teelt zijn chemische bestrijdingsmiddelen helemaal uit den boze. Het is dus logisch dat juist bij biologisch geteeld graan ook onkruid planten voorkomen, dus ook wikke. Pas als dat niet het geval is moet je je zorgen gaan maken.

Ook in bloem

Die zwarte schilfertjes vind je soms ook terug in tarwebloem. Bloem is sterk gezeefd (gebuild) meel maar sommige zeer kleine wikke schilfertjes komen ook door die zeven heen en zie je als kleine spikkeltjes in het meel.

Moederkoorn

Tot nu toe hebben we het gehad over wikke. Maar volledigheidshalve gaan we ook in op moederkoorn. We kunnen ons voorstellen dat je na het onderstaande gelezen te hebben je ineens heel anders kijkt naar meel, maar raak niet al te ongerust. Het feit dat je waarschijnlijk nog nooit van dit verschijnsel hebt gehoord geeft aan dat je hier geen echte zorgen om hoeft te maken.

Tussen het graan, vooral bij tarwe en rogge, zit soms ook moederkoorn ook bekend als moederkoren. Dat is een schimmelziekte die zeer giftig is. Het moederkoorn zit in een aar van het graan en lijkt op een langwerpige graankorrel en heeft een donkere kleur. Dus kleine zwarte dingetjes in het meel zou ook moederkoorn kunnen zijn.

Vroeger, we hebben het dan over heel lang geleden, werden soms hele dorpen ziek en vielen zelfs doden door het eten van brood dat gemaakt was van gemalen graan waarin ook moederkoorn zat.

We benadrukken dat wij geen deskundigen zijn op dit gebied, en we hebben gelezen dan 10 tot 15 gram moederkoorn dodelijk kan zijn. Ter illustratie, op de foto hieronder zie je wat wij menen te herkennen als moederkoorn. De verzamelde "zaden" wegen samen 0,51 gram. Dus twintig keer zoveel in een keer consumeren zou dodelijk zijn.

Tegenwoordig wordt het zaaizaad ontsmet en komt moederkoorn weinig voor. In de biologische teelt wordt geen gebruik gemaakt van ontsmet zaad en daar zal moederkoorn meer voorkomen. De warenwet is volkomen duidelijk op dit punt. De wet beschrijft dat in meel moederkoorn (Claviceps purpurea) niet voor mag komen. Maar we hebben geen idee hoe dit in de praktijk gaat. Want in graan menen wij ook moederkoorn aangetroffen te hebben. Ook in gesprekken met molenaars blijkt dit een bekend fenomeen te zijn en wordt er gezegd "dat moet niet al te veel voorkomen in je meel".

Onderstaande moederkoorn "zaden" zijn we tegengekomen tijdens een extra controle van reeds gereinigd tarwe voordat we dit zelf maalden. Deze hoeveelheid hebben we verzameld uit vier zakken tarwe, dus 100 kg. Deze stukjes moederkoorn wegen samen 0,51 gram. Stel dat we dit moederkoorn verzameld zouden hebben uit één zak van 25 kg tarwe en dit zou vermalen worden samen met het meel dan zou in één kilogram meel (gemiddeld) dus 0,51 / 25 = 0,0204 gram (20,4 milligram) zitten. En naar we nu begrijpen is dat niet wenselijk maar niet verontrustend voor de gezondheid.